تاریخچه گیوه و آشنایی با قدمت گیوه
تاریخچه گیوه
همانطور که در مطالب قبلی انواع گیوه ها را معرفی کنیم و درباره ویژگی هر کدام از آن ها توضیح دادیم، این بار میخواهیم راجب قدمت و تاریخچه گیوه توضیح دهیم .
گيوه، اصولا پای پوشی است سبك، بادوام و مناسب برای راهپيمايی‌های طولانی در مسيرهای ناهموار و با توجه به اين خصوصيات، اغلب افراد پيدايش آن را به روزگارانی خيلی قدیم‌تر از پيدايش ساير انواع پاپوش نسبت دادهاند و همين امر باعث شده تا تولد گيوه با افسانه‌ها پيوند بخورد. كما اينكه در اكثر منابع، توليد نخستين گيوه را به گيو، پهلوان داستانی ايران (كه به روايت فردوسی پسر گودرز و داماد رستم بوده است) نسبت دادهاند با اسنادی که در دست داريم نشان می‌‌دهد قرن هشتم هجری قمری دوران اوج استفاده از گيوه بوده است و اولین بار در استان فارس توليد شده است.
گيوه منصوب به گيو گودرز است و گيو آن را هنگام سرگردانی در توران زمين ترتيب داد و ديگران با استناد به شاهنامه و در تفسير اين نظريه عنوان كرده‌اند كه گيو وقتی برای بازگرداندن سياوش (نوه‌ی كيكاوس) و مادرش فرنگيس به تركستان رفت هفت سال در آن ديار سرگردان بود و چون برای راهپيمايی‌های طولانی خود نياز به پای افزاری بادوام، سبك و خنك داشت گيوه را بوجود آورد و بعدها همه كسانی كه چنين مختصاتی را از پاپوش انتظار داشتند گيوه را انتخاب كردند.
همه مراحل تولید این پاپوش، دستی است و عموماً از نخ قالی، نخ ابریشم و کف آن از پارچه، چرم یا لاستیک است.
روایت های تاریخی در مورد گیوه
البلخي تاريخ نويس معروف در سال 1105 ميلادي در یکی از داستان های متذكر مي شود كه غنديجان فارس (جميله امروز) در صنعت گيوه بافي مشهور بوده است.
مستوفي جغرافي نگار نيز كه در سال 1340 ميلادي كه از آنجا بازديد كرده مي نويسد كه پيشه گيوه بافي در اوج تكامل بوده است.
در دوره صفوی علاوه بر شيراز كه دارای بازار گيوه فروشان بوده دراصفهان نيز بازاری برای توليد و فروش گيوه ايجاد شده و محل آن به روايت سياحان، حوالی بازار عليقلی‌خان بوده است.
مواد تشکیل داده گیوه نخ پنبه ای، نخ قالی و نخ ابریشم (در شهرستان آباده استان فارس اصطلاحاً تنه نامیده می‌شود) و ضایعات چرم است. رویه گیوه بدست زنان و توسط انواع سوزن‌ها (به جز سوزن خیاطی) و جوالدوز بافته می‌شود و قسمت کف گیوه (زیره) نام دارد که از جنس پارچه، چرم یا لاستیک میباشد. در بين اسناد و مدارك دوره‌های بعدی نيز به مکرر نام گيوه، كاربردهای آن و حتی مشخصات افراد معروفی كه به گيوه دوزی اشتغال داشته‌اند، برمی‌خوريم.
زيباترين رويه گيوه در آباده، ميان راه اصفهان و شيراز، بافته مي شد. هم اكنون گيوه در بسياری از مناطق كشور توليد می‌شود و قسمت‌های مختلف كرمانشاه، منطقه اورامانات، آباده، كازرون ، بهبهان و دزفول ، بخشی از اصفهان، چهارمحال و بختياری، روستای وفس و سنجان در استان مركزی جزو مناطق اصلی توليد گيوه در ايران هستند.رويه‌گيوه را به شيوه بافتنی از ريسمان‌های ابريشمی يا پنبه‌ای نازك و زيره آن را گاه از چرم يا لاستيك و اغلب از لته‌های به هم فشرده و در هم كشيده می‌سازند.
یکی از انواع گیوه ها کلاش میباشد که توليد کلاش كه داراي قدمتي 1500 ساله بوده و اثر باقيمانده از كلاش‌هاي پير شاليار گواه اين ادعا است دراصل مختص منطقه اورامان بوده اما اکنون در اکثر شهرهای استانهاي كردستان و كرمانشاه و همچنين مناطق كردنشين عراق توليد می شود.
