تمپو سفالی چیست؟
تمپو سفالی چیست؟
این روزها سازهای کوبه ای (percation) علاقه مندان بسیاری پیدا کرده است و پرکاشن ها هر روز جای خود را در میان مردم بیشتر باز می کنند.
تمپو سفالی را نمی‌توان قطعا ایرانی دانست چراکه تمپو نیز مانند ساز «دمام» از راه دریا وارد فرهنگ موسیقایی ایران شده است.
محمدرضا درویشی در کتاب دایره‌المعارف سازهای ایران درباره تمپو می‌نویسد:
این ساز در محدوده جغرافیای ایران و بیشتر در مناطقی از استان‌های خوزستان، هرمزگان، کردستان، آذربایجان غربی و تا حدی بوشهر رایج است و با نام‌هایی، چون تمپو، تیمپو، دمبو و دربونگه شناخته می‌شود.
کاربرد این ساز معمولا در موسیقی نواحی بیشتر است. البته در موسیقی‌های تلفیقی نیز کاربرد دارد اما نقش اساسی آن در موسیقی نواحی، مخصوصا در جنوب ایران یا به اصطلاح موسیقی «بندری» بیشتر است.
در بنادر و جزایر هرمزگان تمپو با سازهایی مانند «نی‌انبان» و «عود» آواز و ساز کوبه‌ای دیگر همنوازی می‌کند. شکل ظاهری تمپو شبهات زیادی به تنبک دارد، اما با رنگ صدایی متفاوت و شیوه نواختن که نسبت به تبنک کاملا متفاوت است.
ساختار تمپو سفالی
بدنه تمپو به دو شکل ساخته می‌شود، سفالی و فلزی، تمپوهای رایج در ایران نیز از این قاعده خارج نیستند. نوع سفالی این ساز قدمت بیشتری دارد و صدای تمپوی سفالی به علت جنس آن صدایی اصیل و پخته‌تری را تولید می‌کند.
نوع فلزی: تمپوی فلزی یا استیل دارای یک بدنه‌ی استوانه‌ای فلزی (استیل یا آلومینیوم) است و پوست روی آن از جنس پلاستیک یا تلق است. دارای یک محفظه‌ی صوتی کم حجمی است و پوست را به کمک یک طوقه گرد فلزی و تعدادی پیچ و مهره به دهانه متصل می‌کنند. پیچ و مهره‌ها علاوه بر نگه داشتن پوست بر روی بدنه در زیرتر یا بم‌تر کردن صدای ساز نقش دارند. تمپوی فلزی دارای گلویی کوتاهی است که به قسمت استوانه‌ای انتهایی ساز متصل می‌شود.
شیوه‌ی نواختن ساز تمپو
تمپو را معمولا به صورت نشسته و یا گا‌ها بنا به ضرورت به حالت ایستاده یا در حرکت می‌نوازند. برای نواختن، نوازنده ساز را بین دو پا یا زیر بغل خود می‌گذارد و به کمک کف دستان خود بر آن ضربه می‌زند.(آموزش تمپو سفالی)
ساز همراهی کننده‌ی تمپو
تمپو را با سازهای کوبه‌ای دیگر مانند ساز عود و یا آواز همراه می‌کنند. در هرمزگان از هر دو نوع ساز سفالی و فلزی استفاده می‌کنند و سبک آن گا‌ها شبیه موسیقی عربی و گا‌ها موسیقی بومی هرمزگان است.
کاربرد‌های ساز تمپو
این ساز بیشتر در جنوب و در جزایر هرمزگان و بنادر استفاده می‌شود. تمپو در موسیقی مراسم شادمانی سواحل خلیج فارس که موسیقی بندری نیز خوانده می‌شود، نقشی اساسی دارد.
