سرمه دوزی رنگی

سرمه دوزی رنگی

یکی دیگر از هنرهای رو دوزی ایرانی سرمه دوزی است. سرمه دوزی نیز زیر شاخه ای از ملیله دوزی بوده و نحوه دوخت آن به ملیله دوزی و ترمه دوزی بسیار شبیه است. سرمه دوزی هنر دوخت سرمه بر روی پارچه های محکم نظیر مخمل و ترمه است. این رودوزی یکی از صنایع دستی مهم استان های یزد، تهران، اصفهان، کاشان، بندرعباس، کردستان و قزوین می باشد.

در گذشته از این هنر برای تزیین یقه، آستین لباس، پرده ها، حاشیه روسری ها و .. استفاده می شده است. اما امروزه از این هنر بیشتر برای تزیین انواع تابلو، رومیزی و کوسن استفاده می شود.

انواع دوخت

از انواع دوخت های قابل استفاده در سرمه دوزی می توان به دوخت جناغی، دور دوزی، زنجیره‌ای، برگ دوزی، مار پیچ الوان روی زنجیره، بست دوزی، دندان موشی، دوخت ساتن، دوخت مورب، ساقه دوزی،  و زیگزاگ‌های مختلف اشاره کرد.

سرمه دوزی را می توان با هنر های رودوزی دیگر مانند مروارید دوزی، ملیله دوزی، سنگ دوزی، منجق دوزی و.. تلفیق نمود. از ابزار و مواد مورد نیاز برای سرمه دوزی نیز می توان به سوزن، قیچی، نخ دوخت، نخ سرمه، دستگاه کمان، پنبه و پارچه اشاره کرد.

جنس نخ سرمه دوزی

در گذشته نخ های سرمه دوزی از جنس طلا و نقره بودند. اما با گذشت زمان و افزایش ارزش طلا و نقره، نخ های بدلی همانند نخ های طلا و نقره طراحی شدند و برای دوخت سرمه مورد استفاده قرار گرفتند.

نخ سرمه دوزی کمی متفاوت تر از نخ های معمولی است. این نخ به شکل لوله ای و یا چهارگوش مربعی به هم تابیده شده و بسیار منعطف است. به اندازه ای که به راحتی و داخل کردن در یک سوزن می توان شکل مورد نظر را با آن دوخت. سرمه مانند ملیله فنری شکل و مرتجع بوده که به اندازه نیاز بریده می شود و مورد استفاده قرار می گیرد. از انواع سرمه می توان سرمه الماسی، سرمه بلرسنت طلایی و نقره ای، سرمه مات، سرمه ساده، سرمه فرانسوی در رنگ های مختلف را نام برد.

 دوخت سرمه دوزی رنگی

دوخت سرمه به وسیله سرمه های رنگی را سرمه دوزی رنگی می گویند. در سرمه دوزی رنگی معمولا قاب دور نقش و نگارها را با یک رنگ می دوزند و سپس برای دوخت درون طرح ها از سرمه های رنگی استفاده می شود که جلوه بسیار زیبایی دارد و رخ جذابی به کار خواهد داد.

انواع پارچه

پارچه استفاده شده برای سرمه دوزی باید کمی ضخیم باشد تا پس از اجرای سرمه دوزی کش نیاید و چروک نخورد. از پارچه های ترمه، مخمل، ساتن، کتان، ماهوت، ابریشم، اطلس و تافته می توان برای سرمه دوزی استفاده نمود.

نحوه دوخت

برای سرمه دوزی ابتدا طرح انتخاب شده را بر روی کاغذ می کشند و پس از برش کاغذ، طرح را بر روی پارچه مورد نظر که قبلا در دستگاه قرار داده شده است منتقل می کنند. ابتدا دور طرح را با استفاده از سرمه می دوزند. سپس قسمت هایی از طرح را مثلا درون گلبرگ های یک گل را با استفاده از پنبه پر می کنند و با استفاده از کوک هایی آن را بر روی پارچه ثابت می کنند. سپس روی آن، دوخت سرمه های رنگی را انجام می دهند.