صنایع دستی و هنر دوره پهلوی
صنایع دستی و هنر دوره پهلوی
به طور کلی در دوره پهلوی با افزایش واردات کالاهای خارجی و ایجاد کارخانه‌های جدید که به تولید کالاهای جانشین واردات می‌پرداختند، روند تضعیف صنایع دستی شتاب بیشتری گرفت. منسوجات خارجی جای بسیاری از پارچه‌های داخلی را گرفتند و عده زیادی از مردم بیکار شدند. صنایع اصفهان به دو بخش متمایز تقسیم می‌شد:
دستی و کارخانه‌ای به تدریج با وسعتی زیاد صنایع کارخانه‌ای، جایگزین صنایع دستی گردید و باعث رکود بازار آنها شد، ولی برخی صنایع دستی که جنبه ظرافت و ریزه‌کاری‌های هنری داشتند، حفظ شدند.
صنایع دستی
با رشد صنایع ماشینی آنچه از صنایع دستی در دوره پهلوی باقی ماند، عبارت بود از:
قلم‌زنی مس و برنج، ملیله‌دوزی، نقره‌کاری، مینیاتور‌سازی، خاتم‌سازی، قلمکارسازی، کاشی‌سازی، منبت‌کاری، میناکاری و تذهیب، زرگری طلا و نقره، بافت قالی و پارچه‌های ابریشمی که کارگاه‌های مربوط به این صنایع در اصفهان وجود داشت.
نمونه فرش‌های دوران پهلوی اول روز سه شنبه به مناسبت هفته صنایع دستی با حضور پویا محمودیان معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در مجموعه فرهنگی تاریخی هامورنیک سنتر کرج رونمایی شد.
فریدون محمدی مدیرکل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی استان البرز به خبرنگاران گفت: ۲۲ قطعه فرش مربوط به دوران پهلوی اول توسط یک مجموعه‌دار خصوصی طی سال های گذشته در مناطق مختلف ایران، اروپا، آمریکا جمع‌آوری شده در این مجموعه به نمایش گذاشته شده است.
وی افزود: رنگ گیاهی، پشم دست‌ریس، بافت، طرح و نقوش سنتی و بکر به کار در رفته در قالیچه‌ها و فرش‌های مزبور از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های آثار این مجموعه محسوب می‌شود.
محمدی خاطرنشان کرد: کلکسیونی از فرش‌های طهران قدیم، قزوین، کاشان، تبریز، فراهان و یزد گردآوری شده که در این میان فرش ۱۳ متری کتیبه‌دار تهران که یکی از سه فرش کتیبه‌دار شناخته شده در دنیا است و نیز فرش ۱۵ متری بافت سراب آذربایجان هنر دست استاد مشایخی است که در سال ۲۰۱۷ در نمایشگاه بین‌المللی تهران به عنوان فرش برتر معرفی شد.
آجرکاری
هنرآجرکاری به عنوان پدیده ای برجسته در تاریخ معماری این سرزمین، دارای اصالت و پیشینه ای غنی است و با گونه های تصویری و تزیینی مختلف، حضور و هویتی دیرینه داشته است. در دوره معاصر، همزمان با میراث داری این اصالت از گذشته، با معماری معاصر جهانی (از نئوکلاسیک تا مدرن) تلاقی داشته که در فرآیند این همنشینی، ترکیب، تلفیق و تاثیرپذیری خود، شکل ها و بیان های تصویری متفاوت و یا تازه ای آفریده که منجر به بروز شکل های جدیدی از تزیینات در معماری معاصر ایران گشته است. این نوشتار، بدنبال پردازش و بیان آن است که هنر تزیینی آجرکاری در دوره معاصر و به ویژه در عصر پهلوی اول (۱۳۲۰-۱۲۹۹شمسی)، علیرغم تنوع سبکی در معماری، توانسته است تعدد ترکیبات طرح و تنوع نقش و فرم را ایجاد کند که در مقطع معاصر به عنوان شیوه شاخص، منحصر به فرد و بازگوکننده هنری ایرانی است. در این تحقیق، با شیوه پژوهش کیفی و سپس با استناد و انطباق به ۳۲ اثر تزیینی در ۷ حوزه کاربری تزیینی که در آثار معماری با کاربری های متفاوت و در شهرهای مختلف این دوره انجام گشته، نتایجی را حاصل شده که نشان می دهد، هنر آجرکاری تزیینی در دوره پهلوی اول، چه در طرح و نقش، چه در ترکیب مصالح تزیینی و در بستر حوزه های مختلف سبکی معماری این دوره (طبق جدول و نمودار های ارائه شده)، به چه میزان در فرآیند نوپردازی تزیینی خود، متاثر از آثار گذشته ایرانی اسلامی و یا کلاسیک ایرانی و غربی بوده است.
