مرصع کاری جواهر
مرصع کاری جواهر
یکی از پر طرفدار ترین کار های که از زمان های دور تا به حال بر روی انواع فلز ها و سنگ ها صورت می گرفت مرصع کاری می باشد.
مرصع کاری جواهر
یکی از پر طرفدار ترین کار های که از زمان های دور تا به حال بر روی انواع فلز ها و سنگ ها صورت می گرفت مرصع کاری می باشد. با کشف فلزات و سنگ های ارزشمند و زیبا مانند فیروزه، مروارید، لعل، الماس، یاقوت و زمرد انسان توانست با استفاده از هنر و خلاقیتی که دارد زیور الات و لوازم تزئینی بسیار زیبایی را تولید کند.
تعریف مرصع کاری
یکی از مهم ترین مراحل ساخت زیورآلات و یا لوازم تزئینی قرار دادن نگین و یا سنگ های ارزشمند و زیبا در پایه های مخصوصی که برای آن قرار داده شده است می باشد. به این کار مرصع کاری می گویند، که اگر بر روی زیور آلات و جواهرات باشد مرصع کاری جواهر می گویند.
هنری حساس
در واقع یکی از سخت ترین و حساس تری بخش طراحی یک وسیله می باشد به عنوان مثال یک انگشتر که با ظرافت بسیار زیاد و دقت بالایی طراحی شده و نقش های زیبایی بر روی آن کشیده شده باید بر روی آن یک سنگ زینتی قرار داد، قرار دادن این سنگ زینتی نیاز به هنری خاص و مهارت بسیار بالا دارد.
به این هنر مرصع کاری یا مخراج کاری می گویند و فرد مخراج کار باید از دقت و حوصله بسیار زیادی برخوردار باشد تا بتواند بدون آسیب رساندن به انگشتر و یا سنگ آن را درون جایگاه خود محکم کند.
در مرصع کاری سنگ ها با توجه به نوع پایه ای که باید بر روی آن قرار بگیرند به روش های مختلف بسته می شود.
روش های قرار دادن سنگ و جواهرات
برای نشاندن انواع سنگ های ریز بر روی جواهرات از روش های مانند ریلی، قلم زنی، کاسه ای و چنگی و برای نشاندن سنگ های درشت بر روی زیورالات نیز از روش های مانند نبشی، چنگی و دیواره ای استفاده می شود. به عنوان مثال در روش چنگی ابتدا سنگ درون پایه خود قرار می گیرد و سپس چنگهای که از طلا و یا نقره در اطراف جایگاه سنگ وجود دارند را بر روی آن قرار می گیرند و یا با استفاده از سوهان مقداری از فلز همان زیور بر روی سنگ می خوابانند تا نگین به خوبی در جای خود ثابت شود و به راحتی از آن بیرون نیاید. این روش نسبت به روش های دیگر آسان تر بوده و ممکن نیست که سنگ دچار آسیب شود.
از آن جایی که چسب و مواد شیمیایی پس از گذشت مدت زمان کوتاه و در تماس با آب ممکن است خاصیت چسبندگی خود را از دست دهند، در مخراج کاری از آن استفاده نمی شود.
در مرصع کاری جواهر، فرد مخراج کار باید دقت بسیار زیادی داشته باشد زیرا در صورتی که به سنگ فشار بیش از حدی وارد کند ممکن است سنگ دچار ترک و یا شکستگی شود و یا در زمان استفاده از ابزار مخصوص بر روی سنگ خط و یا خشی ایجاد کند که باعث کاهش زیبایی سنگ شود.
سخن پایانی
این هنر بسیار زیبا از دوران هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان بر ایران به جای مانده است، از این هنر زیبا برای تزیئن اشیا بر روی جام ها، کلاه ها، تاج ها، شمشیر ها، کاسه ها، صندوق ها و زیور آلات جواهر به کار رفته است.
