گلیم بهتر است یا گلیم فرش؟+5 نکته مهم

گلیم چیست و چه تفاوتی با گلیم فرش دارد؟

گلیم بهتر است یا گلیم فرش؟ اگر قصد خرید گلیم یا گلیم فرش را دارید و نمی دانید که گلیم بهتر است یا گلیم فرش می توانید با ما همراه باشید.

برای پاسخ به این سوال که گلیم بهتر است یا گلیم فرش؟ ابتدا باید بدانیم گلیم و گلیم فرش چیست و چه تفاوتی میان آن دو وجود دارد.

گلیم از صنایع دستی های بافته شده بدون پرز پشمی است که از نخ پشمی تار و پود تشکیل شده و مانند قالی پرز بلند ندارد. نام دیگر گلیم پلاس است، برای بافتش هرچه نخ پشمی نازک و لطیف باشد، گلیم زیباتری تولید و بافت می شود. به همین دلیل برای بافت گلیم از پشم نازکتر قسمت های گردن و زیر بغل گوسفندان استفاده می شود تا کیفیت بالاتری داشته باشد.

این هنر بیشتر در مردمان عشایر و در مناطق روستایی رونق دارد و امروزه در شهر نیز علاقه مندانی به این هنر وجود دارند که کار گلیم بافی را انجام می هند و گلیم های زیبا و خوش رنگی تولید می کنند.

گلیم یک نوع زیر اندازه است که با استفاده از نخ های خامه پشمی که از پشم گوسفند یا موی بز درست شده است بافته می شود. این زیر انداز بدون پرز می باشد و هیچ گونه حساسیت و خارشی بر روی پوست انسان به وجود نمی آورد.

گلیم در کشور ما علاوه بر عشایر در استان های مانند خراسان، فارس، تبریز، سیستان و بلوچستان، یزد، کرمانشاه و … نیز بافته می شود. گلیم طرح ها و نقش های بسیار زیاد و زیبای دارد. بیشتر طرح های گلیم به صورت ذهنی و از نقشه طبیعت و حیوانات رسم می شود.

گلیم ها در ابعاد کوچک و برای محیط های مانند آشپز خانه و یا راه رو ها بافته می شود.

پیشنهاد خرید محصول: خرید بهترین گیوه ملکی

گلیم فرش چیست؟

گلیم فرش از نظر بافت شبیه به قالی و یا فرش می باشد و دارای ضخامت 10 میلی متری و خاب بالایی می باشد به همین خاطر در زمان نشستن و راه رفتن بر روی آن احساس سفتی نمی کنید.

گلیم فرش ها به دو صورت دستی و ماشینی تولید می شوند. طرح گلیم فرش ها در هر منطقه و هر ایل متفاوت می باشد. از معرف ترین طرح های آن نیز می توان به گلیم سنه، گلیم قشقایی، شاهسون، خمسه، ترکمنی، بلوچ و … اشاره کرد.

گلیم نقشه از پیش نوشته ای ندارد و هر کس بر طبق سلیقه خود عمل می کند. زیرا نقشه و طریقه بافت هر منطقه بین بافنده‌های آن منطقه از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود. از این جهت است که نقش گلیم ها در مناطق مختلف مانند گلیم بختیاری و گلیم ترکمن بسیار متفاوت از همدیگر هستند.

پیشنهاد خرید: خرید گیوه مردانه و زنانه اصل کردی

نقش گلیم برخلاف گلیم فرش ساده است و بیشتر گلیم‌ها از خطوط هندسی و اشکالی چون دایره و مثلث و مستطیل و ..بافته می شوند. این سادگی گلیم در برابر گلیم فرش است که آن را بسیار جذاب و پر طرفدار نموده حتی در فضاهای و خانه های امروزی.

شستن گلیم و گلیم فرش با هم فرق دارند.مهمترین دلیل در شستن یک گلیم و یا یک گلیم فرش بستگی به جنس و نقش آن است. گلیم فرش ها را مانند قالی با فشار آب دستگاه صنعتی می شویند ولی گلیم با استفاده از یک شوینده معمولی می‌توان آن را شست. گلیم ها نسبت به گلیم فرش ها دیرتر کثیف می‌شوند و حتی می‌توان با شامپو فرش لکه های آن را شست و از شستن کامل آن خوداری نمود.

چون گلیم ها پشمی هستند آب کشی گلیم سخت است و وزن زیادی به خود می‌گیرد. شستن گلیم فرش نسبت به گلیم آسان تر است. تفاوت‌های گلیم فرش و گلیم چه در شستشو چه در بافتن و چه در نقشه آن، آنچنان است که در انتخاب آن دو سلیقه کاملا متفاوت را می توان دید و همین تفاوت در سلیقه هاست که فرش ایرانی را زیبا می‌کند.

انعطاف پذیری و دوام بالا ویژگی هایی است که پشم گوسفند برای بافت یک گلیم دارد، همچنین حالتپذیری  پشم گوسفند برای بافت گلیم بهتر و آسان تر است. گلیم بافی هنر زیبای زنانه است و امروزه هستند کسانی که در شهر ها به این هنر یا می توان گفت صنعت روی آورده اند.

مواد اولیه گلیم

گلیم ها یا پلاس ها از دوران قدیم با خامه های پشمی بافته می شدند که از پشم گوسفند یا موی بز تهیه می شدند، با از گذشت زمان و تولید نخ پنبه ای و گاهی هم با نخ های مصنوعی گلیم های زیبایی را می بافند، مانند : اکرلیک ، کرومی و آنیلینی. رنگ زدن پشم ها با مواد طبیعی بوده و امروزه از مواد شیمیایی هم نیز استفاده می شود.

مردمان و انسانهای قدیم از پوست حیوانات برای خود لباس تهیه می کردند و در گذر زمان به فکر استفاده از پشم و پوست برای زیرانداز افتادند. وقتی آدمی پشم ریسی را فرا گرفت، گلیم بافی هم به وجود آمد تا دیگر انسان زیر اندازی نرم برای نشستن داشته باشد.

کهن ترین بافت پشمی در مصر باستان کشف شده که قدمت آن به 2500 سال قبل از میلاد مسیح بر می گردد.

مراحل بافت گلیم

مانند فرش بافی گلیم نیز نیاز به دار برای بر پا کردن جهت بافتن دارد.
همانند قالی ها و فرشینه ها یک گلیم نیاز به نقش جهت طراحی دارد که بافنه از ابتدا آن طرح را پیاده نماید و با کمک نخ های پشمی شروع به بافتن کند.

چله کشی : اولین مرحله دربافتن یک گلیم است که دو طناب با اندازه مورد نظر ، موازی زیر دار بسته می شود که به آن زه دار می گویند

چوب کوجی : چوبی استوانه است که قطرآن تقریبا 4 سانتیمتر بوده و عرض آن هم بر طبق اندازه دستگاه است.

ثابت نمودن چله:  به هنگام بافتن برای هر چه بیشتر تراکم و فشردن پودها به کار ضربه می زنند، چله ها باید ثابت و محکم شوند تا تکان نخورند و شکل گلیم حفظ شود و برای محکم نمودن این کار به آن کمی چسب می زنند.

زنجیربافی:  برای سریع تر شدن دست بافنده

پود گذاری : در این روش فقط از نخ پود و نخ تار برای بافتن استفاده می کنند، نخ های پود رنگ شده را از پایین و بالای در نخ های تار رد می کنند و با تغییر رنگ درپودها ، نقش های مورد نظر مشخص می شوند.

پود پیچی : هنرمندان برای بافتن گلیم، از پود نازک استفاده می کنند ، به این شکل که پودها با تابیدن و پیچیدن از وسط تارها عبور می کنند و پس از آن پود نازک از داخل آنها رد شده و آن را با شانه محکم می کوبند تا یکدست شود.

تفاوت گلیم و گلیم فرش

تفاوت فرش و گلیم در ابتدا به نقشه آن بستگی دارد. در بافت فرش بافنده آن از ابتدا پیش از آنکه گره زدن را یاد بگیرد باید آموزش درج نقشه و پیاده کردن آن را بیاموزد. و این مطلب موجب می‌شود که هر فرش بر گرفته از یک نقشه مجزا بافت شود. گلیم بیشتر از پشم بافته می‌شود. گلیم ها از گره زدن تار به پود بافته نمی‌شود. بلکه با رد کردن تار به طور زیک زاک از زیر و روی پود ساخته می‌شود. تار و پود محکم به هم شانه می‌خورند و باعث استحکام بسیار بالای گلیم می‌شود. که البته به آن دفتین زدن می گویند که در فرش بافی هم از آن استفاده می شود و یکی از وجه مشترک های گلیم و فرش ها هستند.

دیگر فرق اصلی گلیم و گلیم فرش در نقشه ایست که بافته می شوند. گلیم فرش نقشه‌ای دقیق و متقارن دارد و هر منطقه نقشه فرش مخصوص خود را دارد. مثلا گلیم هرسین و گلیم لری یا گلیم شاهسون ورامین. یعنی گلیمی ممکن است در هر جای ایران بافته شود ولی از نقشه گلیم هرسین استفاده شود.

یکی از مهم ترین تفاوت این دو در ضخامت می باشد همان طور که گفته شد گلیم بدون پرز بوده و ضخامت بسیار کمی دارد به همین خاطر امروزه بیشتر افراد برای تزین فضا از آن استفاده می کنند. اما از گلیم فرش می توان به جای فرش خانه استفاده کرد، زیرا ضخامت آن بسیار زیاد بود و در زمان نشستن و یا راه رفتن بر روی آن احساس درد در ناحیه پا نخواهیم کرد.

دومین تفاوت آن ها در مدت ماندگاری می باشد. البته ماندگاری و دوام هر فرش به میزان شستشو، پاخور فرش و مدت زمان قرار گرفتن آن در گرما و نور مستقیم خورشید بستگی دارد. اما به صورت کلی در شرایط یکسان با توجه به استفاده از نخ های ضخیم تر و میزان تابیده شدن بیشتر نخ های گلیم فرش بدون در نظر گرفتن عوامل جانبی دوام، ماندگاری و نرمی گلیم فرش از گلیم بیشتر است.

بر روی گلیم به دلیل نداشتن خاب یا همان ضخامت هیچ اثری از پا باقی نمی ماند، در حالی که در گلیم فرش جای پای بسیار کمی مشخص می شود. گلیم فرش در فضا های مانند آشپزخانه و یا اتاق کودک و گلیم به دلیل داشتن بافت سبک و نازک  بیشتر برای راه پله و راهرو قابل استفاده می باشد.

سخن پایانی

با توجه به توضیحات بالا می توان گفت گلیم فرش به دلیل ماندگاری  بالا و ضخامت زیاد بیشتر از گلیم مورد استفاده قرار می گیرد.