چگونگی پیدایش صنایع‌دستی
چگونگی پیدایش صنایع‌دستی
صنایع دستی یا کاردستی نوعی کار است که در آن لوازم تزئینی و کاربردی تنها با استفاده از دست یا ابزار ساده ساخته می‌شود. معمولاً این کلمه به روش‌های سنتی ساختن کالاها و وسایل مختلف اطلاق می‌گردد. استادکاری مخصوص هر یک از این موارد مهم‌ترین ملاک است. چنین چیزهایی اغلب از لحاظ فرهنگی یا مذهبی فوق‌العاده هستند. لوازمی که به صورت تولید انبوه یا با ماشین آلات مختلف ساخته می‌شوند، جزء صنایع دستی نیستند.
نزدیک به ۸ هزار سال پیش را دوره «نوسنگی» می‌نامند، روزگاری که در آن مردمی که در منطقه‌ی بسیار بزرگی از آسیای جنوب غربی (خاورمیانه امروزی) زندگی می‌کردند برای اولین بار در طول تاریخ برپایی زمین در گروه‌های کوچک جمع آمده، در یک نقطه از این کره ساکن شدند و اولین روستاها را به شکل‌های گوناگون به وجود آوردند.
آثار به‌دست آمده از دوران پارینه‌سنگی، میان‌سنگی و نوسنگی، گواه بر تکاپو آدمی در ساخت و ابزار و وسایل سنگی است. ابزارهایی همچون تیغه‌های دندانه‌دار و به شکل‌های گوناگون هندسی در مکان‌هایی مانند بیستون و غارهای هوتو و کمربند کشف‌شده است. انسانی که با یاری تجربه یاد گرفته بود با کاشتن دانه‌های خوراکی آن را چند برابر کند و مقدار بیشتری از آن را به‌دست آورد، ناچار بود آن‌ها را برای گذران زندگی درجایی ذخیره کند. او وسایلی را می‌خواست تا که در برابر آب‌وهواهای گوناگون دوام داشته باشد و مواد خوراکی و غلات، در آن فاسد نشود. این دلیلی شد تا انسان دوران نوسنگی با الهام از شکل‌های طبیعی و با آمیختن آب‌وخاک، نخستین ظرف‌های سفالی را بسازد.
درنتیجه با توجه به کاوش‌های زیادی که انجام‌شده و اشیاء خیلی زیادی که غالباً فلزی هستند به دست آمده که در کمال مهارت و استادی با شکل‌های بسیار گوناگون و بدیعی تولید شده‌اند که تمام آن‌ها به‌عنوان گذشته‌ای تأثیرگذار و تاریخی برای اشیاء و صنایع دستی دوره‌های بعدی مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
آثاری که در کاوش تپه زیویه به دست آمده است نتیجه کندوکاوهایی بود که در سال ۱۹۶۴ میلادی توسط باستان شناس دایسون و کرافورد صورت گرفت و اشیاء به دست آمده در کاوش‌های گورستان و قلعه زیویه تاریخ هزاره‌ی اول ق.م را به خود گرفت، سال بعد هم دومین کاوش علمی صورت گرفت و آثار دوره‌ی دوم کاوش نیز مربوط به سده‌ی ششم تا هفتم ق.م بود.
شی ای که از یک ظرف شکسته با دسته‌ای به شکل پرنده‌ی عقاب در کاوش‌های بعدی به دست آمد که از نمونه‌های بسیار زیبا و هندمندانه ی این تمدن به شمار می‌آمد. این ظرف با گل لاجورد ساخته شده با بلندی ۱۴ سانتی متر خود قسمتی از یک ظرف بزرگ و بسیار گران بها بوده که در مراسم‌های سنتی استفاده می‌شده است. شبیه این ظرف‌های مخصوص بعدها از حسنلو ۴ توسط باستان شناس معروف، دایسون به دست آمده بود. اما از زیباترین و بی نظیرترین آثار منطقه زیویه تعدادی ریتون سفالین در اندازه‌ها و رنگ آمیزی های مختلف است که همگی در داخل قبر قرار داشته‌اند.
علل پیدایش صنایع دستی
در روزگاران گذشته که ماشین‌آلات هنوز اختراع نشده و به زندگی انسان‌ها راه پیدا نکرده بودند بسیاری از نیازهای بشر از طریق عوامل طبیعی و همچنین ساخته‌های دست انسان تأمین می‌شد. زمانی که ذوق و قریحه هنری مردم سرزمینی با دست سازه های شان آمیخته می‌شد صنایع دستی شکل می‌گرفت. صنایع دستی تولید شده توسط مردم هر شهر و دیاری نشان دهنده میزان پیشرفت و درجه صنعتگری آنان بود.
در طول تاریخ هنگامی‌که پیدایش صنایع دستی و ساخته‌های مختلف بشر را مطالعه می‌کنیم در می‌یابیم که انسان‌های گذشته بدون استفاده از ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی قادر بودند زندگی خود را بگذرانند. کم‌کم با پیدایش ماشین‌آلات و تجهیزات مختلف انجام کارها و امور انسان راحت‌تر شده و ساخته‌های دست بشر جنبه هنری پیدا کرده است. تا جایی که امروزه بسیاری از لوازم روزمه نیاکانمان را به عنوان عتیقه در موزه‌ها نگهداری می‌کنیم. برخی دیگر از این ساخته‌ها جنبه هنری دارند و برای تزئینات استفاده می‌شده اند که ما نیز در قرن حاضر از آن‌ها به عنوان صنایع دستی نفیس یاد می‌کنیم.
تاریخچه صنایع دستی جهان
مردم در همه کشورها قبل از صنعتی شدن به ساخت صنایع دستی اشتغال داشتند زیرا برای انجام بسیاری از امور روزمره از این ساخته‌ها استفاده می‌کردند. تهیه پوشاک و پارچه، وسایل آشپزخانه، اسلحه و ساز و برگ جنگی، ابزار و لوازم موردنیاز در کشاورزی و باغبانی، زیورآلات، وسایل تزیینی منزل همه و همه در حیطه صنایع دستی جهان قرار داشت که توسط مردم هر سرزمینی به شیوه خاص خود ساخته می‌شد.
زندگی مردم بدون استفاده از صنایع دستی ساخته شده توسط خود آن‌ها غیرممکن بود. پس از انقلاب صنعتی کم‌کم هنرهای دستی جای خود را به اشیا و وسایل ساخته شده توسط ماشین‌آلات داد. این موضوع باعث شد پیشرفت صنایع و هنرهای دستی ضعیف شود و مردم برای تهیه احتیاجات خود از ساخته‌های ماشینی استفاده کنند.
علاوه بر ورود ماشین‌آلات و تجهیزات مواد اولیه ساخت بسیاری از احتیاجات بشر تغییر کرد و مواد مصنوعی جدید جای مواد طبیعی را گرفت.
